Bildhauer
Die Wiener Bildhauerei stand in einer loseren Beziehung zum hiesigen Baugewerbe. Bildete im Mittelalter Holz den dominierenden Rohstoff für Skulpturen (Latein: sculpere "schnitzen, meißeln"), so erfuhren nicht zuletzt unter italienischem Einfluss weitere Stoffe wie Stein (Steinbildhauer, Steinmetz), aber auch Gips, Wachs (Wachspoussierer) oder Erz (Bild-, Erzgießer) zunehmend Verwendung.
Wappen
1904 hat der Heraldiker Hugo Gerard Ströhl Wappen der Genossenschaften vorgelegt, die zur künstlerischen Innenausstattung der Versorgungsheimkirche dienten. Das Wappen der Bildhauer hat folgendes Aussehen:
In Rot ein silbernes Kreuz (kleines Wappen von Wien), das mit einem roten Schild, der drei silberne Schildchen enthält (Künstlerwappen), belegt ist. Oben rechts die goldene Büste des Nürnberer Bildhauers und Gießers Peter Vischer S. Ä. (1455-1529), beseitet von den Buchstaben "P." und "V.". Oben links ein goldenes Renaissancekapitell, unten in den beiden Feldern verschiedene Werkzeuge, golden tingiert.
Bildhauerinnen und Bildhauer im Wien Geschichte Wiki
- Franz Abel (*: 1860, †: 1919)
- Josef Ailec (*: 1874, †: 1944)
- Lorenz Algeier (*: 1835, †: 1901)
- Simon Allio (*: 1630, †: 1679)
- Gustinus Ambrosi (*: 1893, †: 1975)
- Hans Andre (*: 1902, †: 1991)
- Ferdinand Andri (*: 1871, †: 1956)
- Joseph Antonio (*: 1651, †: 1701)
- Hubert Aratym (*: 1926, †: 2000)
- Joannis Avramidis (*: 1922, †: 2016)
- Rudolf Bacher (*: 1862, †: 1945)
- Rudolf Bachmann (*: 1877, †: 1933)
- Elisabeth Bachofen-Echt (*: 1894, †: 1944)
- Wilhemine Badl (*: 1899, †: 1956)
- Adam Baldauf (*: 1570, †: 1631)
- Rudolf Raimund Ballabene (*: 1890, †: 1968)
- Franz Barwig der Jüngere (*: 1903, †: 1985)
- Franz Barwig der Ältere (*: 1868, †: 1931)
- Günther Baszel (*: 1902, †: 1973)
- Gudrun Baudisch (*: 1907, †: 1982)
- Franz Lukas Bauer (*: 1797, †: 1872)
- Siegfried Bauer (*: 1880, †: 1942)
- Albert Bechtold (*: 1885, †: 1965)
- Friedrich Salomon Beer (*: 1846, †: 1912)
- Johann Ignaz Bendl (*: 1682, †: 1730)
- Johannes Benk (*: 1844, †: 1914)
- Rudolf Beran (*: 1914, †: 1970)
- Ferry Beraton (*: 1859, †: 1900)
- Joseph Bergler der Ältere (*: 1718, †: 1788)
- Hanns Bernard (*: 1861, †: 1945)
- Wander Bertoni (*: 1925, †: 2019)
- Josef Beyer (*: 1843, †: 1917)
- Wilhelm Beyer (*: 1725, †: 1796)
- August Bianchi (*: 1869, †: 1926)
- Maria Biljan-Bilger (*: 1912, †: 1997)
- Eduard Bitterlich (*: 1833, †: 1872)
- Hans Bitterlich (*: 1860, †: 1949)
- Josef Bliger (*: 1835, †: 1908)
- Franz Blum (*: 1914, †: 1942)
- Michael Blümelhuber (*: 1865, †: 1936)
- Josef Bock (*: 1883, †: 1966)
- Joseph Edgar Boehm (*: 1834, †: 1890)
- Hermann Bohrn (*: 1856, †: 1926)
- Sven Boltenstern (*: 1932, †: 2019)
- Bartholomäus Bongiovanni (*: 1792, †: 1862)
- Wilhelm Bormann (*: 1883, †: 1938)
- Oskar Bottoli (*: 1921, †: 1995)
- Joseph Braunsteiner (*: 1891, †: 1963)
- Josef Breitner (*: 1864, †: 1930)
- Ludwig Bretschneider (*: 1860, †: 1929)
- Rudolf Bröse (*: 1865, †: 1944)
- Gottfried Buchberger (*: 1909, †: 1998)
- Angelo Buzzi-Quattrini (*: 1849, †: 1941)
- Joseph Daniel Böhm (*: 1794, †: 1865)
- Anton Břenek (*: 1848, †: 1908)
- Antonio Canova (*: 1757, †: 1822)
- Franz Caspar (†: 1728)
- Benvenuto Cellini (*: 1500, †: 1571)
- Josef Cesar (*: 1814, †: 1876)
- Theodor Charlemont (*: 1859, †: 1938)
- Siegfried Charoux (*: 1896, †: 1967)
- Grete Chrobak (*: 1869, †: 1946)
- Antonio Corradini (*: 1668, †: 1752)
- Karl Costenoble (*: 1837, †: 1907)
- Franz Anton Coufal (*: 1927, †: 1999)
- Alfred Crepaz (*: 1904, †: 1999)
- Joseph Ulrich Danhauser (*: 1780, †: 1829)
- Cäcilie Danzer (*: 1885, †: 1963)
- Hans Daucher (*: 1486, †: 1538)
- Werner David (*: 1836, †: 1906)
- Joachim Deschler (*: 1500, †: 1571)
- Josef Alois Dialer (*: 1797, †: 1846)
- Anton Dietrich (*: 1799, †: 1872)
- Hans Dietrich (*: 1868, †: 1936)
- Georg Raphael Donner (*: 1693, †: 1741)
- Matthäus Donner (*: 1704, †: 1756)
- Johann Georg Dorfmeister (*: 1736, †: 1786)
- Michael Drobil (*: 1877, †: 1958)
- Alois Franz Xaver Düll (*: 1843, †: 1900)
- Ernst Eck (*: 1879, †: 1941)
- Otto Eder (*: 1924, †: 1982)
- Georg Ehrlich (*: 1897, †: 1966)
- Ernst Eisenmayer (*: 1920, †: 2018)
- Anton Endstorfer (*: 1880, †: 1961)
- Josef Engelhart (*: 1864, †: 1941)
- Franz Christoph Erler (*: 1829, †: 1911)
- Gerda Fassel (*: 1941)
- Otto Fenzl (*: 1898, †: 1945)
- Anton Dominik Fernkorn (*: 1813, †: 1878)
- Johann Baptist Feßler (*: 1803, †: 1875)
- Hans Fischer (Bildhauer) (*: 1892, †: 1973)
- Johann Martin Fischer (*: 1740, †: 1820)
- Wilhelm Frass (*: 1886, †: 1968)
- Theodor Friedl (*: 1842, †: 1900)
- Josef Fritsch (Bildhauer) (*: 1840)
- Adolf Frohner (*: 1934, †: 2007)
- Joseph Frühwirth (*: 1640, †: 1701)
- Eduard Föderl (*: 1909, †: 1974)
- Hanns Gasser (*: 1817, †: 1868)
- Josef Gasser (*: 1816, †: 1900)
- Franz Gastell (*: 1840)
- Josef Geiger (Bildhauer) (*: 1779, †: 1813)
- Niclas Gerhaert van Leyden (†: 1473)
- Bruno Gironcoli (*: 1936, †: 2010)
- Giovanni Giuliani (*: 1663, †: 1744)
- Ludwig Gloss (*: 1851, †: 1903)
- Anton Matthias Grassi (*: 1755, †: 1807)
- Anton Grath (*: 1881, †: 1956)
- Leopold Grausam (*: 1946, †: 2010)
- Edwin Grienauer (*: 1893, †: 1964)
- Jakob Gruber (*: 1864, †: 1915)
- Karl Grutschnig (*: 1888, †: 1965)
- Gustav Gurschner (*: 1873, †: 1970)
- Hanna Gärtner (*: 1899, †: 1948)
- Ingeborg Göschl-Pluhar (*: 1944)
- Karl Hackstock (*: 1855, †: 1919)
- Hugo Haerdtl (*: 1846, †: 1918)
- Franz Hagenauer (*: 1906, †: 1986)
- Johann Baptist von Hagenauer (*: 1732, †: 1810)
- Andreas Halbig (*: 1807, †: 1869)
- Viktor Josef Hammer (*: 1913, †: 1986)
- Franz Hampel (*: 1834, †: 1918)
- Anton Hanak (*: 1875, †: 1934)
- Margarete Hanusch (*: 1904, †: 1993)
- Arnold Hartig (*: 1878, †: 1972)
- Karl Hauk (*: 1898, †: 1974)
- Ernst Hegenbarth (*: 1867, †: 1944)
- Alois Heidel (*: 1915, †: 1990)
- Wilhelm Hejda (*: 1868, †: 1942)
- Hermann Vinzenz Heller (*: 1866, †: 1949)
- Edmund Hellmer (*: 1850, †: 1935)
- Benedikt Henrici (*: 1749, †: 1799)
- Loy Hering (*: 1484, †: 1564)
- Josef Heu (*: 1876, †: 1952)
- Johann Georg Hildebrand (*: 1667, †: 1747)
- Joseph Hirschhäuter (*: 1801, †: 1859)
- Rudolf Hoflehner (*: 1916, †: 1995)
- Edmund Paul Andreas Hofmann von Aspernburg (*: 1847, †: 1930)
- Alfred Hofmann (*: 1879, †: 1958)
- Otto Hofner (*: 1879, †: 1946)
- Melanie Horsetzky von Hornthal (*: 1852, †: 1931)
- Alfred Hrdlicka (*: 1928, †: 2009)
- Ludwig Hujer (*: 1872, †: 1968)
- Josef Humplik (*: 1888, †: 1958)
- Ludwig Husek (*: 1872, †: 1968)
- Johann Hutterer (*: 1835, †: 1907)
- Ernst Julius Hähnel (*: 1811, †: 1891)
- Fritz Hänlein (*: 1864, †: 1946)
- Franz Högler (*: 1802, †: 1855)
- Elias Hütter (*: 1774, †: 1865)
- Alexander Ilitsch (*: 1860, †: 1943)
- Sofie Iszkowska (*: 1897, †: 1925)
- Otto Jarl (*: 1856, †: 1915)
- Josef Josephu (*: 1889, †: 1970)
- Florian Josephu-Drouot (*: 1886, †: 1978)
- Artur Kaan (*: 1867, †: 1940)
- Johann Kalmsteiner (*: 1845, †: 1897)
- Anton Kangel (*: 1825, †: 1902)
- Josef Kassin (*: 1856, †: 1931)
- Wilhelm Kauer (*: 1898, †: 1976)
- Richard Kauffungen (*: 1854, †: 1942)
- Rudolf Kedl (*: 1928, †: 1991)
- Theodor Franz Maria Khuen (*: 1860, †: 1922)
- Josef Kiechl (*: 1757, †: 1829)
- Friedrich Kiesler (*: 1890, †: 1965)
- Leopold Kiesling (*: 1770, †: 1827)
- Hugo Kirsch (*: 1873, †: 1961)
- Joseph Klieber (*: 1773, †: 1850)
- Georg Klimt (*: 1867, †: 1931)
- Edmund Klotz (*: 1855, †: 1929)
- Hans Knesl (*: 1905, †: 1971)
- Willi Kopf (*: 1949)
- Tobias Kracker (der Jüngere) (*: 1655, †: 1736)
- Tobias Kracker (der Ältere) (*: 1625, †: 1665)
- Günther Kraus (Maler) (*: 1930, †: 1988)
- Heinrich Krippel (*: 1883, †: 1945)
- Ernst Wilhelm Kubiena (*: 1902, †: 1973)
- Gottfried Kumpf (*: 1930, †: 2022)
- Carl Kundmann (*: 1838, †: 1919)
- Hans Kupelwieser (*: 1948)
- Johann Michael Kupfer (*: 1859, †: 1917)
- Franz Kässmann (*: 1751, †: 1837)
- Josef Kässmann (*: 1784, †: 1856)
- Otto König (*: 1838, †: 1920)
- Carl Lahner (*: 1842, †: 1927)
- Josef Lax (*: 1851, †: 1909)
- Helmut Leherb (*: 1933, †: 1997)
- Heinz Leinfellner (*: 1911, †: 1974)
- Georg Leisek (*: 1869, †: 1936)
- Ferdinand Leißner (*: 1852, †: 1943)
- Maximilian Lenz (*: 1860, †: 1948)
- Niklas Lerch (†: 1473)
- Giulio Angelo Liberali (*: 1874, †: 1938)
- Franz Luby (*: 1902, †: 1989)
- Vincenzo Luccardi (*: 1811, †: 1876)
- Richard Joseph Luksch (*: 1872, †: 1936)
- Elena Luksch-Makowsky (*: 1878, †: 1967)
- Karl Löff (*: 1949)
- Christoph Mader (*: 1697, †: 1761)
- Pietro Magno Maderno (*: 1592, †: 1653)
- Anna Mahler (*: 1904, †: 1988)
- Alexander Mailler (*: 1844, †: 1899)
- Pompeo Marchesi (*: 1789, †: 1858)
- Franz Matsch (*: 1861, †: 1942)
- Lorenzo Mattielli (*: 1688, †: 1748)
- Hans Mauer (*: 1879, †: 1962)
- Eva Mazzucco (*: 1925, †: 2013)
- Johanna Meier-Michel (*: 1876, †: 1945)
- Johann Meixner (*: 1819, †: 1872)
- Franz Melnitzky (*: 1822, †: 1876)
- Karl Georg Merville (*: 1751, †: 1798)
- Franz Xaver Messerschmidt (*: 1736, †: 1783)
- Josef Messner (*: 1837, †: 1886)
- Franz Metzner (*: 1870, †: 1919)
- Ludwig Michalek (*: 1859, †: 1942)
- Franz Mitterlechner (*: 1830, †: 1884)
- Edmund Moiret (*: 1883, †: 1966)
- Balthasar Ferdinand Moll (*: 1717, †: 1785)
- Johann Nikolaus Moll von Blumeneck (*: 1709, †: 1743)
- Henry Moore (*: 1898, †: 1986)
- Rudolf Moratti (*: 1942, †: 2000)
- Hans Muhr (Bildhauer) (*: 1934, †: 2022)
- Hans Müller (*: 1873, †: 1937)
- Josef Müller-Weidler (*: 1889, †: 1965)
- Josef Müllner (*: 1879, †: 1968)
- Heinrich Natter (*: 1844, †: 1892)
- Grete Neuwalder (*: 1898, †: 1942)
- Rosa Neuwirth (*: 1883, †: 1929)
- Oswald Oberhuber (*: 1931, †: 2020)
- Robert Obsieger (*: 1884, †: 1958)
- Kurt Ohnsorg (*: 1927, †: 1970)
- Ferdinand Opitz (*: 1885, †: 1960)
- Paul Paintl (*: 1862, †: 1946)
- Rudolf Panholzer (*: 1874, †: 1928)
- Wenzel Parler (*: 1360, †: 1404)
- Johann Baptist Passerini (*: 1658, †: 1710)
- Emanuel Pendl (*: 1845, †: 1927)
- Karl Perl (*: 1876, †: 1965)
- Balthasar Permoser (*: 1651, †: 1732)
- Antonius Pery (*: 1644, †: 1683)
- Mario Petrucci (*: 1893, †: 1972)
- Karl Philipp (*: 1872, †: 1949)
- Erich Pieler (*: 1909, †: 1980)
- Anton Pilgram (Baumeister) (*: 1460, †: 1515)
- Josef Pillhofer (*: 1921, †: 2010)
- Vincenz Pilz (*: 1816, †: 1896)
- Franz Pixner (*: 1912, †: 1998)
- Richard Placht (*: 1880, †: 1962)
- Rudolf Pleban (*: 1913, †: 1965)
- Ilse Pompe-Niederführ (*: 1904, †: 1986)
- Leonhard Posch (*: 1750, †: 1831)
- Michael Powolny (*: 1871, †: 1954)
- Karl Prantl (*: 1923, †: 2010)
- Johann Baptist Preleuthner (*: 1807, †: 1897)
- Philipp Jakob Prokop (*: 1747, †: 1814)
- Matthias Purkarthofer (*: 1827, †: 1893)
- Franz Pönninger (*: 1832, †: 1906)
- Carl Radnitzky der Ältere (*: 1818, †: 1901)
- Heribert Rath (*: 1924, †: 2007)
- Hans Rathausky (*: 1858, †: 1912)
- Matthias Rauchmiller (*: 1645, †: 1686)
- Erwin Reiter (*: 1933, †: 2015)
- Karl Julius Heinrich Revy (*: 1883, †: 1949)
- Alfons Riedel (*: 1901, †: 1969)
- Josef Franz Riedl (*: 1884, †: 1965)
- Teresa Feodorowna Ries (*: 1866, †: 1956)
- Eduard Robitschko (*: 1915, †: 1999)
- François Roëttiers (*: 1685, †: 1742)
- Franz Santifaller (*: 1894, †: 1953)
- Josef Schagerl (*: 1923, †: 2022)
- Johann Nepomuk Schaller (*: 1777, †: 1842)
- Hans Scherpe (*: 1853, †: 1929)
- Johannes Schilling (*: 1828, †: 1910)
- Othmar Schimkowitz (*: 1864, †: 1947)
- Johann Schindler (*: 1822, †: 1893)
- Johann Josef Schindler (*: 1777, †: 1836)
- Emilie Schleiss-Simandl (*: 1880, †: 1962)
- Jakob Schletterer (*: 1699, †: 1774)
- Leopold Schmid (Maler) (*: 1901, †: 1989)
- Hedwig Schmidl (*: 1889, †: 1965)
- Heinrich Karl Scholz (*: 1880, †: 1937)
- Alfred Schreiber (*: 1838, †: 1910)
- Alexander Schroth (*: 1828, †: 1899)
- Andreas Schroth (*: 1791, †: 1865)
- Franz Seraph Schroth (*: 1799, †: 1870)
- Jakob Schroth (*: 1773, †: 1831)
- Johann Baptist Schroth (*: 1789, †: 1857)
- Josef Ignaz Schroth (*: 1764, †: 1797)
- Leopold Schrödl (*: 1844, †: 1908)
- Ludwig von Schwanthaler (*: 1802, †: 1848)
- Stefan Schwartz (*: 1851, †: 1924)
- Hans Schwathe (*: 1870, †: 1950)
- Carl M. Schwerdtner (*: 1874, †: 1916)
- Karl Schwerzek (*: 1848, †: 1918)
- Ida Schwetz-Lehmann (*: 1883, †: 1971)
- Josef Schönfeld (*: 1821, †: 1878)
- Wilhelm Seib (*: 1854, †: 1923)
- Franz Seifert (*: 1866, †: 1951)
- Zbyněk Sekal (*: 1923, †: 1998)
- Johann Jakob Silbernagl (*: 1837, †: 1915)
- Michael Six (*: 1874, †: 1938)
- Peter Skubic (*: 1935)
- Josef Thaddäus Stammel (*: 1695, †: 1765)
- Giovanni Stanetti (*: 1663, †: 1726)
- Alwyn von Stein (*: 1848, †: 1919)
- Karl Steiner (*: 1902, †: 1981)
- Matthias Steinl (†: 1727)
- Karl Stemolak (*: 1875, †: 1954)
- Curt Stenvert (*: 1920, †: 1992)
- Karl Sterrer (der Ältere) (*: 1844, †: 1918)
- Oswald Stimm (*: 1923, †: 2014)
- Artur Strasser (*: 1854, †: 1927)
- Johann Baptist Straub (*: 1704, †: 1784)
- Paul Strudel (*: 1648, †: 1708)
- Peter Strudel (*: 1660, †: 1714)
- Emmerich Alexius Swoboda (*: 1849, †: 1920)
- Anton Tabotta (*: 1724, †: 1776)
- Hugo Taglang (*: 1874, †: 1944)
- Christoph Tausch (*: 1673, †: 1731)
- Josef Hermann Tautenhayn der Ältere (*: 1837, †: 1911)
- Richard Karl Tautenhayn (*: 1865, †: 1947)
- Richard Teschner (*: 1879, †: 1948)
- Franz Thaller (*: 1759, †: 1817)
- Oskar Thiede (*: 1879, †: 1961)
- Viktor Tilgner (*: 1844, †: 1896)
- Julius Trautzl (*: 1859, †: 1958)
- Otto Tressler (*: 1871, †: 1965)
- Ulrike Truger (*: 1948)
- Josef Tuch (*: 1859, †: 1943)
- Elisabeth Turolt (*: 1902, †: 1966)
- Ilse von Twardowski (*: 1880, †: 1942)
- Robert Ullmann (*: 1903, †: 1966)
- Agnes Ulmann (*: 1875, †: 1942)
- Hilde Uray (*: 1904, †: 1990)
- Andreas Urteil (*: 1933, †: 1963)
- Franz Vogl (*: 1861, †: 1921)
- Reinhold Völkel der Ältere (*: 1834, †: 1892)
- Adolf Wagner von der Mühl (*: 1884, †: 1962)
- Anton Paul Wagner (*: 1834, †: 1895)
- Robert Weigl (*: 1851, †: 1902)
- Ferdinand Welz (*: 1915, †: 2008)
- Franz West (Bildhauer) (*: 1947, †: 2012)
- Rudolf Weyr (*: 1847, †: 1914)
- Hubert Wilfan (*: 1922, †: 2007)
- Karl Anton Wolf (*: 1908, †: 1989)
- Carl Wollek (*: 1863, †: 1936)
- Fritz Wotruba (*: 1907, †: 1975)
- Erwin Wurm (*: 1954)
- Rudolf Dominik Zafouk (*: 1830, †: 1889)
- Franz Anton Zauner (*: 1746, †: 1822)
- Matthias Zdarsky (*: 1856, †: 1940)
- Fritz Zerritsch (Senior) (*: 1865, †: 1938)
- Carl Anselm Zinsler (*: 1867, †: 1940)
- Heinrich Zita (*: 1882, †: 1951)
- Heimo Zobernig (*: 1958)
- Anders Zorn (*: 1860, †: 1920)
- Caspar Zumbusch (*: 1830, †: 1915)
Literatur
- Jakob Dont: Das Wiener Versorgungsheim. Eine Gedenkschrift zur Eröffnung. Wien: Verlag der Gemeinde Wien 1904, Taf. IV
- Jakob Dont [Hg.]: Der heraldische Schmuck der Kirche des Wiener Versorgungsheims. Mit dem Anhang: Beschreibung der Siegel der ehemaligen Wiener Vorstädte und Vorort-Gemeinden. Wien: Gerlach & Wiedling 1910, S. 18, Taf. IV
- Gerlinde Sanford: Wörterbuch von Berufsbezeichnungen aus dem siebzehnten Jahrhundert. Gesammelt aus den Wiener Totenprotokollen der Jahre 1648-1668 und einigen weiteren Quellen. Bern / Frankfurt am Main: Lang 1975 (Europäische Hochschulschriften. Reihe 1: Deutsche Sprache und Literatur, 136), S. 13